Historia Nowa Sztygarka

Historia szkoły

Zespół Szkół Zawodowych „Sztygarka” w Dąbrowie Górniczej jest najstarszą i jedną z największych szkół technicznych w Polsce, o bogatym profilu nauczania.

Korzeni jej należy szukać w Kielcach, gdzie z inicjatywy Stanisława Staszica powstała pierwsza szkoła górnicza. Stanisław Staszic przyczynił się do rozwoju górnictwa węgla kamiennego, rud żelaza i cynku oraz hutnictwa w Zagłębiu Dąbrowskim.

W 1816 roku powziął decyzje o powołaniu do życia Akademicznej Szkoły Górniczej w Kielcach. Szkoła pozostawała pod bezpośrednim nadzorem Głównej Dyrekcji Górniczej Wydziału Przemysłu i Kunsztów Komisji Spraw Wewnętrznych Rządu Królestwa Polskiego. Nauka w niej trwała 3 lata.

W maju 1881 roku grupa polskich inżynierów i działaczy przemysłowych, a wśród nich: Jan Marian Hempel, Wincenty Choroszewski, Wincenty Kosiński, Stanisław Kontkiewicz (ojciec), Jan Strassburger, Hieronim Kondratowicz, Henryk Czeczott, rozpoczęła intensywne zabiegi mające na celu otwarcie szkoły górniczej w Królestwie Polskim na terenie Zagłębia Dąbrowskiego. Oficjalne otwarcie Szkoły Górniczej nastąpiło w lutym 1889 roku. Egzaminy wstępne odbyły się 6-7 listopada 1889 roku. Zgłosiło się stu piętnastu kandydatów, egzamin zdawało siedemdziesięciu czterech, przyjęto na pierwszy rok nauki trzydziestu uczniów. Wobec dużego napływu kandydatów, do egzaminu dopuszczono tylko tych, którzy mogli się wykazać roczną praktyką w kopalni lub półroczną w hucie. Nauka była płatna 20 rubli rocznie i trwała cztery lata. Część młodzieży korzystała ze stypendiów. Od 1890 roku uczniów obowiązywało prawo noszenia jednolitych mundurów.

Pierwszym dyrektorem szkoły był Dymitr Bryłkin, Rosjanin, który według zgodnej opinii ówczesnych wychowanków był nie tylko znakomitym fachowcem, ale także wielkim przyjacielem młodzieży. Wysoki poziom teoretycznego i praktycznego przygotowywania do zawodu górniczego i hutniczego uczniów zapewniali wybitni wykładowcy polscy, między innymi Hieronim Kondratowicz, autor „Górnictwa” (1903) pierwszego w Polsce nowoczesnego podręcznika górnictwa, czy geolog Stanisław Kontkiewicz badacz Krzywego Rogu. Wielu absolwentów „Sztygarki” wsławiło się z czasem w pracy naukowej lub społecznej: dr Konstanty Tołwiński, jeden z najwybitniejszych polskich geologów – nafciarz, dr Adam Piwowar – geolog, podróżnik, założyciel dąbrowskiego oddziału Towarzystwa Kultury Polskiej, czy Piotr Przesmycki – autor szeregu prac z geologii Zagłębia Dąbrowskiego. Ze Szkoły Górniczej wyszedł także Wasyl Jaworski, jeden z najwybitniejszych geologów i paleontologów radzieckich.

W listopadzie 1899 roku w „Sztygarce” wybuchł bunt przeciw szykanom narodowościowym ówczesnego dyrektora Dmitriewa, zakończony relegowaniem kilku uczniów oraz wstrzymaniem promocji do następnych klas wydarzenie to stało się inspiracją sztuki Gabrieli Zapolskiej „W Dąbrowie Górniczej”. Uczniowie brali również czynny udział w zamieszkach rewolucji lutowej 1905 roku. We wrześniu zorganizowali strajk, żądając wprowadzenia wielu reform i nauki w języku polskim W związku z zaangażowaniem uczniów w te wydarzenia władze carskie w listopadzie 1905 roku karnie zamknęły szkolę na pięć lat.

W 1910 roku szkoła została otwarta ponownie i działa do wybuchu I wojny światowej. 6 sierpnia 1912 roku w sali Dąbrowskiej Resursy zostaje otwarte Muzeum Geologiczne powstałe z inicjatywy wychowanków szkoły Piotra Przesmyckiegio i Adama Piwowaracią. W połowie 1914 roku po wkroczeniu Austriaków szkoła została zamknięta i przekształcona w koszary. Bezskuteczne stają się interwencje władz miejskich i przemysłowców, zniszczeniu ulegają zarówno pomieszczenia pomoce naukowe, literatura jak i Muzeum Geologiczne. 18 sierpnia 1916 roku Dąbrowa Górnicza otrzymuje prawa miejskie, a w połowie 1917 roku zostaje zakwalifikowana do miast pierwszej kategorii. Pierwszym prezydentem miasta po wolnych wyborach zostaje Adam Piwowar pełniący urząd dwukrotnie, ale po wygranych wyborach 1923 zrzeka się stanowiska, koncentrując się na pracy w szkole. We wrześniu 1919 roku po raz trzeci w swej historii szkoła zostaje otwarta tym razem pod nazwą Państwowej Szkoły Górniczej i Hutniczej przyjmując imię założyciela swej poprzedniczki Akademii Górniczej w Kielcach – Stanisława Staszica. Pierwszym dyrektorem zostaje inż. Zygmunt Rajdecki. W szkole obok istniejących wydziałów: górniczego i hutniczego, powstają dwa nowe: elektromechaniczny i miernictwa kopalnianego. Nauka trwa cztery lata, i kończy się egzaminem końcowym. Absolwenci uzyskują tytuł technika określonej specjalności. Adam Piwowar, Piotr Przesmycki i Leon Berbecki są pierwszymi absolwentami szkoły którzy obejmują w niej stanowiska nauczycieli. Grono nauczycielskie dąży w tym czasie do postawienia szkoły na jak najwyższym poziomie. Ponownie uruchomione zostaje Muzeum Geologiczne. Uzupełniało ono realizację programu geologii w zakresie rozpoznawania minerałów i skał przez uczniów, powstają nowe pawilony (III) -pawilon wykładowy i (IV) – warsztaty mechaniczne oraz trzy piętrowy gmach mieszkalny dla personelu.

W celu zapoznania uczniów z naturalnym środowiskiem górniczym, w którym mieli w przyszłości pracować, zbudowano sztolnię z udostępnionymi pokładami węgla kamiennego, istniejącą do dnia dzisiejszego.

W 1989 roku minęło sto lat od założenia szkoły w Dąbrowie Górniczej z tej okazji odsłonięto i poświęcono tablicę pamiątkową, a zakłady opiekuńcze podarowały szkole sztandar.

1 stycznia 1994 roku szkoła w ramach pilotażu powierzona zostaje gminie Dąbrowa Górnicza 1 września 1996 roku uchwałą Rady miasta zmieniono nazwy obecnych jednostek szkolnych i powołano nowe. Technikum Górnicze przemianowano na Technikum Elektroniczne, Technikum Górnicze dla Dorosłych na Technikum Zawodowe dla Dorosłych, wszystkie Zasadnicze Szkoły przyzakładowe zlikwidowano, a w ich miejsce powołano jedną Zasadniczą Szkołę Zawodową. Jednoczesne powołano nowe jednostki: tj. Technikum Ochrony Środowiska, Liceum Techniczne i Liceum Ekonomiczne.

1 września 2002 r. do szkół ponadpodstawowych wkracza II etap reformy polskiej oświaty. W wyniku jej wdrożenia uchwałą Rady Miasta dotychczasowe szkoły wchodzące w skład zespołu likwiduje się z dniem zakończenia cyklu kształcenia, a w ich miejsce powołuje się nowe, określone założeniami II etapu reformy. W wyniku tych działań powołano I Liceum Profilowane (3-l), Technikum Nr 1 (4-l) i Zasadniczą Szkołę Zawodową Nr 3 (2-l). Jednostki te kształcą młodzież na podbudowie gimnazjum, w Technikum i Zasadniczej Szkole Zawodowej w zawodach dotychczasowych, a w Liceum Profilowanym w następujących profilach: Kształtowanie Środowiska, Chemiczne Badanie Środowiska, Ekonomiczno-Administracyjny, Elektroniczny, Zarządzanie Informacją.
W 2010 r. decyzją władz miasta do Zespołu Szkół Zawodowych „Sztygarka” zostaje włączony Zespół Szkół Budowlanych, dąbrowska placówka kształcąca w zawodach: technik budownictwa, technik architektury krajobrazu, technik geodeta, technik mechanik, mechanik pojazdów samochodowych, monter zabudowy i robót wykończeniowych w budownictwie. 

W roku 2022 ZSZ Sztygarka została włączona do nowo powstałego Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Dąbrowie Górniczej